[Geesteren]
Het begint op steeds meer plekken in de Achterhoek op te vallen: wandelaars die meer doen dan stevig doorstappen. Ze stoppen regelmatig om papier, blikjes en ander afval dat ze tegenkomen in een plastic zak te stoppen. De kans is groot dat ze op de telefoon de app HelemaalGroen hebben staan.
Tekst: Gerard Menting Foto: Janette van Egten
Deze manier van lichaamsbeweging in combinatie met het schonen van de bermen is bedacht door dierenarts in ruste Jaap de Boer uit Geesteren. Hij liet daarvoor de app HelemaalGroen ontwikkelen, voor mensen die net als hij een hekel hebben aan zwerfvuil en daar iets aan willen doen. Die kwam in 2019 beschikbaar om in kaart te brengen welk stuk je had gewandeld, waarbij je meteen afval dat je zag liggen meenam.
Met gps wordt de route vastgelegd en die kleurt groen op de kaart. Dat is voor iedereen met de app (en op de website) te zien. Dat inspireert en stimuleert, weet De Boer. Na een maand verandert de route van kleur, eerst oranje, later bruin, om aan te geven dat het al even is geleden dat er iemand heeft gekeken naar afval in de berm. Als er weer een HelemaalGroen-deelnemer langs komt, wordt dat traject weer groen. ”Het uiteindelijke doel is om Nederland helemaal groen te maken”, verklaart De Boer de naam van de app.
Dat lijkt hoog gegrepen maar het kan zo maar gebeuren. De app maakt wandelen met een missie steeds populairder. Vanaf begin 2019 is het voor de gemeente Berkelland bijgehouden. ”Sindsdien is door deelnemers meer dan 45.000 kilometer berm schoongemaakt. Dat is meer dan één keer de aarde rond, alleen al in deze ene gemeente”, maakt hij het beeldend. Begin maart staat de teller voor Berkelland dit jaar al op 6.000 kilometer, landelijk is de 40.000 kilometer alweer gepasseerd.
De Boer was eigenlijk helemaal niet zo’n wandelaar, hij fietst liever. ”Door een fietsongeluk kon ik dat opeens niet meer, mijn nekwervels waren beschadigd waardoor ik niet meer in die houding op de fiets kon zitten. Wandelen met een rechte houding kon wel, dat gaf de minste zenuwpijn”, vertelt De Boer.
Toen werd hij geconfronteerd met twee dingen waar hij een hekel aan had: wandelen en zwerfvuil. ”Ik moet in beweging blijven dus ging ik in de omgeving wandelen en besloot om het zwerfvuil dat ik onderweg tegenkwam mee te nemen. Ik hield daar een goed gevoel aan over.”
Zo legde hij de basis voor HelemaalGroen. Het is een manier van inzetten voor je leefomgeving die mensen aanspreekt, bleek al snel. Er zit geen dwang achter, je doet mee omdat je het leuk vindt, legt De Boer uit. ”Het gaat vooral om de intentie, niet om het detail. Hoe meer mensen er langs komen, hoe beter het werkt. Je doet het samen, de een raapt wat op tijdens het rondje met de hond door de wijk, de ander tijdens een boswandeling en er zijn mensen die bewust smerige plekken opzoeken.”
Mensen uit zijn directe omgeving gingen meedoen, daarna uit de hele gemeente (nu al 344 deelnemers). Na Berkelland haakten meer wandelaars aan. Hof van Twente met nu 70 deelnemers en Montferland (45) waren de eerste gemeenten die zich aansloten. “In het begin hield ik nog handmatig bij welke routes waren gelopen. Dat was niet meer te doen, ik liet een app ontwikkelen die in april 2019 van start ging.”
Daarna begon HelemaalGroen zich al snel als een olievlek over het land te spreiden. Op de kaart zie je in elke provincie wel actieve wandelaars. Deelnemers komen uit alle gemeenten, inclusief steden als Amsterdam (103), Rotterdam (139), Den Haag (39), Eindhoven (130), Arnhem (41) en Nijmegen (35). Dagelijks komen er nu zo’n 20 tot 30 deelnemers bij.
Belangrijk is dat de gemeente de wandelaars willen faciliteren, geeft De Boer aan. De gemeente Berkelland, een van de sponsors van HelemaalGroen, voorzag deelnemers die dat willen van een grijpstok en afvalzakken. In een aantal gemeenten mag het verzamelde afval in gemeentelijke prullenbakken worden gedeponeerd. In andere gemeenten mag dat juist niet. Vooral bij diftar-gemeenten (waar bewoners per kilo afval betalen) is het lastig. ”Je gaat ook niet afval van een ander in je eigen container stoppen en ervoor betalen”, schetst De Boer.
Hij toont het gebied van diftar-gemeente Winterswijk op de kaart, waar recent vier routes zijn gelopen. Allemaal door niet-Winterswijkers. “We hebben tien deelnemers uit Winterswijk, met hierdoor waarschijnlijk weinig actie. In Oost-Gelre is net een opening, daar komen voor dit zwerfafval speciale blauwe zakken van afvalinzamelaar Rova.”
Het is goed als gemeenten de inwoners actief stimuleren om mee te doen en faciliteren, vindt De Boer. ”Maar ik ga niet al die 350 gemeenten af. Ik bied de app aan, dat is mijn taak. Ik snap ook dat het voor gemeenten gemakkelijker is om een actiedag van een organisatie te ondersteunen dan in te spelen op HelemaalGroen. Wij zamelen het hele jaar afval in. Maar het werkt, ambtenaren en burgemeester Van Oostrum lieten me weten dat de bermen hier echt schoner zijn geworden.”
Hij heeft inmiddels diverse bedrijven en instellingen aan HelemaalGroen weten te binden als sponsor of donateur. Berkelland, OVM Verzekeringen en afvalverwerker Ter Horst Groep behoren daartoe. Recent kwam nog een bijdrage van Gestichten Doesburg, een stichting die doelen steunt die een positief effect op de Doesburgse samenleving hebben.
“Maar we hebben ook de Brabantse bakker Van der Ven, die wandelaars in de vijf gemeenten rond Venhorst waar hij een zaak heeft, sponsort met 50 cent per kilometer. In dat gebied gingen we ineens van 0 naar 363 deelnemers!