[Vorden]
“Een goeie koeienflats klinkt als een slap applausje en als die flats op de grond ligt, hoort hij een kuiltje in het midden te hebben,” legt bioboer Arjan Wijnstra uit.
Tekst Feikje Breimer
Op de achtergrond klinkt een slap applaus van één van de koeien van Arjan. Ze staat samen met nog enkele melkkoeien in de wei. Ze heeft haar hoorns mogen behouden en wanneer ze gras eet, hapt ze vanzelf de kruiden mee die ook in de wei groeien. Arjan mag graag kleine proeverijen houden met de melk van zijn dames. Arjan: “Ik neem dan een fles melk van mijn eigen koeien en stop in identieke flessen twee verschillende soorten melk uit de supermarkt. De melk van mijn eigen koeien is ‘rauw’ zoals dat heet, daar is helemaal niets mee gedaan. Vaak denken mensen dan dat het naar de stal zal smaken, maar mijn melk smaakt gewoon naar melk.”
Een toompje krielkippen en twee konijnen stonden ooit aan de basis van het boerenleven van Arjan. “Wanneer ik als jochie jonge konijnen had, ging ik ermee op de fiets naar de veemarkt . Als ik alle jonkies had verkocht, liep ik aansluitend graag tussen de rijen koeien door en fantaseerde hoe het zou zijn er zelf enkele te bezitten.
Boerderijwinkel
Inmiddels lopen zijn eigen MRIJ (MaasRijnIJssel) koeien en enkele Bonte Bentheimer varkens op boerderij Groot Brandenborch in de wei. Arjan: “We zijn hier achttien jaar geleden komen wonen en wilden graag zo zelfvoorzienend mogelijk leven. Het lukte om bijna het hele jaar rond uit eigen moestuin te eten. Je houdt dan in het hoogseizoen boontjes en sla over. Die verkochten we aan de weg. We wilden ook graag eigen vlees en melk. Toen onze eerste koe melk ging geven, bleek al snel dat ze meer melk gaf dan dat we als gezin gebruikten. Die melk verkocht ik ook, onder andere aan een buurman. Inmiddels hebben we een boerderijwinkel op het erf en is diezelfde buurman nog steeds een trouwe melkklant.”
Bij het hek van de varkenswei roept Arjan naar zijn varkens. Knorrend duwt één van de jonge dieren de flap van de schuilstal omhoog en vervolgens komen ze alledrie in gestrekte draf naar Arjan toe. Bonte Bentheimer is een oud ras dat bekend staat om het smakelijke vlees. De smaak van het vlees bepaalde ook de keus voor het kippenras dat rondscharrelt op het erf; de Noord Hollandse Blauwe. Arjan: “Onze kippen en koeien zijn echte dubbeldoelers, de koeien leveren zowel melk als heerlijk vlees en de kippen leggen goed maar hun vlees is ook erg lekker. Veel mensen hebben liever geen haantjes of stierkalfjes, ik ben er blij mee. Ze groeien hier op en wanneer ze volwassen zijn, gaan ze naar de slacht.”
Stilstand
Achter de eeuwenoude boerderij staat een rode bakstenen schuur. In de ogen van Arjan staat deze schuur voor wat er mis ging in de land- en tuinbouw. “Deze ligboxenstal dateert uit de jaren 70. De stal heeft hooguit twintig jaar dienst gedaan, toen was hij al verouderd. Jaren en jaren is gepropageerd dat alles groter moest en meer en meer. Dat is niet de weg. Het idee dat stilstand achteruitgang betekent daar komen we gelukkig langzaam van terug. Ik geniet enorm van de gesprekken met mijn klanten die ik voer in onze boerderijwinkel. Overvolle stallen, gebruik van kunstmest en pesticiden spreekt steeds minder mensen aan. Zowel consumenten en boeren willen anders en het kán anders.”
Arjan maakt een wijds gebaar en omvat daarmee de oude boerderij en het land eromheen. “Dit bedrijf in deze omvang heeft eeuwen lang voldoende opgeleverd om een gezin te onderhouden. Geen financiële rijkdom, maar goed was goed genoeg.” Arjan pakt een fles yogurt en tikt met zijn vinger op het etiket. “Kijk naar de ingrediëntenlijst, wat zit hier in? Melk van mijn eigen koeien en yoghurtcultuur, meer niet. Je moet producten met een lange lijst aan ingrediënten wantrouwen. Ik was pas op een feest waar iedereen wat te eten meenam. Er waren van die wraps in plastic. Wraps worden oorsponkelijk gemaakt van bloem en water. Op dit pak stonden wel twaalf ingrediënten vermeld. Zoiets voer ik nog niet eens aan mijn varkens!”
Terug in de wei van het slappe applaus. Arjan aait één van zijn koeien over de kop. “Wanneer het einde nadert voor een koe die hier jarenlang geweest is, dan breng ik haar zelf naar de slacht. Er is een kleinschalige slachter in Zieuwent waar op een menselijke manier gewerkt wordt. Ik loop dan met de koe mee naar binnen en blijf bij haar totdat het doek valt. Nee, dat is niet de vrolijkste dag. Maar het maakt onderdeel uit van mijn bedrijf. En je proeft het terug in het vlees. Geen stress.”