[Winterswijk]
Incidentele na- of bijscholing was lange tijd genoeg om in je vak of beroep bij te blijven. Maar met de komst van de twintigste eeuw staat kennisverwerving bovenaan de lijst en dat betekent voortdurend om-, bij-, of herscholen van jezelf. Sinds 2021 kunnen Achterhoekers in hun eigen regio een hbo-diploma halen.
Tekst: Rob Weeber Foto: Roel Kleinpenning
‘Een leven lang leren’ is broodnodig om de snelle veranderingen binnen diverse sectoren bij te kunnen benen en de brede welvaart voor de toekomst te behouden. Vanuit de internationale politiek werd op ‘Een leven lang leren’ geanticipeerd via de Bolognaverklaring van 1999. Daar spraken 29 landen af om hun hoger onderwijs te hervormen. Zo ontstond ons eigen bachelor-masterstelsel in 2002. Daarnaast werd de Associate degree opleiding in het leven geroepen, die aan de onderkant aansluiten op het bachelordiploma. De Associate degree opleiding ligt op niveau van mbo-5, tussen mbo-4 en hbo-bachelor.
De Associate degree opleiding bestaat in Nederland al sinds 2018, maar de Achterhoek startte de eerste voorbereidingen twee jaar later, financieel gestimuleerd door rijkssteun via het programma Regio Deals. Aangezien de zorg en de maakindustrie hier sterk vertegenwoordigd zijn, is dit een ontwikkeling die van groot belang is voor de regio Achterhoek. Initiatiefnemer was het Graafschap College. Samen met de HAN, University of Applied Sciences, in Arnhem en Nijmegen en het Saxion in Enschede werd voor de uitvoering ervan het regionale, grensoverschrijdende onderwijsplatform Grensland College opgericht, met als hoofdvestigingsplaats Winterswijk.
Pilot
Projectmanager van het Grensland College is Alexander van der Graaf (42), lid van de Achterhoek Raad en tien jaar werkzaam geweest binnen de sector arbeidsbemiddeling. “Als eerste verkenning hebben we begin 2020 een breed marktonderzoek binnen het bedrijfsleven gehouden zodat we een idee kregen aan welke opleidingen behoefte is. Het resultaat gaf ons een heldere richting en in 2021 verwelkomden we de eerste studenten. In principe hebben we een akkoord voor drie jaar. Daarna evalueren we en zien we verder. Binnen deze periode is het plan om negen Associate degree opleidingen te starten. De keuze daarvoor wordt uiteraard bepaald door de vraag in de markt. Naar welk type medewerker is men in de diverse sectoren op zoek?”
Focus op Nederland
Hoewel het vizier op het (EU-)regionale bedrijfsleven is gericht, ligt de focus vooralsnog op de eigen regio. “We hopen eerst de klassen in Nederland vol te krijgen”, licht Van der Graaff toe. “We nemen weliswaar deel aan het programma Doorlopende Leerlijn Euregionaal Onderwijs, gericht op de internationalisering van het onderwijs, maar feitelijk staat het Grensland College nog in dienst van het bedrijfsleven. In Duitsland echter is men nog wat sceptisch over de hbo-upgrade. Hun hbo- bacheloropleiding omvat bijvoorbeeld drie jaar, dus waarom zouden ze naast deze een nieuwe van twee jaar aanbieden? Verder moet de Associate degree daar nog een begrip binnen de arbeidsmarkt worden.”
Negen Associate degree ‘s
In de Achterhoek worden op dit moment studenten voor drie verschillende Associate degree’s opgeleid, een technisch georiënteerde bij het CIVON in Ulft, een op sociaal werk georiënteerde en een die voor managementfuncties opleidt, beide in Winterswijk. In februari van 2023 start de vierde opleiding: PEP, Pedagogisch Educatief Professional. Qua niveau ligt deze opleiding tussen de mbo-opleiding Onderwijsassistent, zoals door het Graafschap College wordt gegeven, en de pabo, bij Iselinge Hogeschool in Doetinchem. “Tot eind 2024 hebben we een projectplan van negen Associate degree’s. Sectoren die daarvoor in aanmerking komen, zijn bijvoorbeeld logistiek management, installatietechniek, bouw, software development en programmeren. Maar zoals gezegd, zijn we ook afhankelijk van de medewerking van bedrijven. Als zij geen medewerkers en dus deeltijdstudenten afvaardigen, dan kunnen wij de klassen niet vullen.”
De Associate degree is voor verschillende doelgroepen bestemd. Studenten die net een diploma mbo-4 op zak hebben, kunnen direct doorstromen. Verder kent men de instromer, een werknemer die naast het werk de deeltijdopleiding wil volgen. Tenslotte is zij-instroom mogelijk voor degene die een bepaald beroep wil verlaten en zich wil omscholen. De opleidingen vergen zo’n 16 tot 20 uur studie per week, waarvan één dagdeel fysieke les in Winterswijk of Ulft.
Kleinschalig
De eerste bevindingen na bijna ruim een jaar zijn voorzichtig optimistisch. “Er is zeker behoefte aan de Associate degree in de Achterhoek. Door de korte studietijd kun je in twee jaar tijd doorleren naar niveau 5 op hbo-niveau. Het is bovendien naast je werk leren in de praktijk en praktijkervaring omzetten in lesstof. Het werkt dus twee kanten op. Daarnaast is het kleinschalig, gezellig en ‘naast de deur’. Maar de klassen zijn nog niet voldoende gevuld. We rekenen op het bedrijfsleven. Onvoldoende bezetting zou kunnen betekenen dat een opleiding niet kan worden gestart en de studenten alsnog moeten uitwijken naar de samenwerkingspartners.” Er wordt dan ook met belangstelling uitgekeken naar het einde van de eerste drie jaar proefperiode. “Studenten die bijvoorbeeld volgend jaar starten, ontvangen hun diploma na de proefperiode. Bestaan we dan nog? Gelukkig kunnen we altijd terugvallen op de bestaande samenwerkingspartners, maar je wilt toch ook je doelen verwezenlijken.”