[Winterswijk]
Corona, eenzaamheid, armoede, inflatie en fors gestegen energieprijzen. Op initiatief van Het Leger des Heils gaan steeds meer buurthuiskamers open voor hulp aan mensen die het thuis koud hebben. In Winterswijk slaan Het Leger des Heils en pleisterplaats Klimop de handen ineen om doordeweeks in het dorp een ‘warme kamer’ aan te bieden waar mensen terecht kunnen. Ook Bibliotheek Oost-Achterhoek sluit zich daarbij aan.
Tekst: Eveline Zuurbier
Sinds 1 november stelt Het Leger des Heils warme kamers open voor mensen die moeite hebben de (energie)rekeningen te betalen. Ze durven de verwarming niet meer aan te zetten en sommigen kiezen er ook voor om niet elke dag een warme maaltijd te koken.
Eigenlijk zijn de warme kamers niet iets nieuws: buurthuiskamers van Het Leger des Heils zijn er altijd geweest. Mensen kunnen daar met een warme kop koffie op verhaal komen of zich op koude, regenachtige dagen opwarmen. “Ook zonder crisis, is er behoefte aan ontmoeting of om samen te zijn”, vertelt Hanny Noorman van Het Leger des Heils in Winterswijk. Het is van alle tijden, wil ze zeggen, maar in de kledingwinkel merkt ze de toeloop van mensen die ze niet eerder heeft gezien en die nu warme kleding tegen een prikkie uitzoeken. Een dikke jas voor de winter kost 5 euro, een trui 2,50 euro. Een openstaande binnendeur werkt uitnodigend om via een gangetje naar de koffietafel in de behaaglijk warme serre te gaan. “Via de winkel valt de inloop niet zo op. Dat werkt drempelverlagend als je ziet dat er meer mensen binnen zitten bij onze vrijwilligers”, legt Hanny het effect van de combinatie winkel en de warme kamer uit.
De grotere toeloop is één van de signalen dat het ouders met kinderen niet meer lukt het hoofd boven water te houden. “Door de energiecrisis is de armoede meer dan voorheen in beeld gekomen. We zijn een rijk land, maar daar profiteert lang niet iedereen van.”
Het Leger des Heils zag de moeilijkheden deze zomer al aankomen en bereidde zich voor op wat in de wintermaanden komen gaat. Uit voorzorg kiezen mensen voor een koud huis om de hoge kosten te voorkomen. Ze zoeken een plek om te werken, om huiswerk te maken of om spelletjes te doen. Er zitten gezinnen bij die niet elke dag een warme maaltijd koken vanwege de hoge energiekosten. De groep mensen aan de onderkant van de samenleving lukt het amper om nog te blijven meedoen in de samenleving. “Je moet als kind een telefoon hebben om mee te kunnen draaien op school. En ouderen die niet digitaal vaardig zijn, hebben geen toegang tot de voorzieningen. De DigiD’s van mensen die het thuis zonder een pc moeten doen, hebben we hier in de computer om samen met ze de aanvragen voor voorzieningen te doen”, schetst Hanny de situaties waarin mensen zitten. “Computers, telefoons en abonnementen zijn niet gratis”, voegt ze eraan toe.
Buurtkamers breed open
Met Zutphen meegerekend, zitten in de Achterhoek drie locaties van Het Leger des Heils. In tegenstelling tot Winterswijk heeft Doetinchem slaapplekken. Winterswijk is vier dagdelen per week open. Hannie wil de openingstijden van de locatie in Winterswijk verruimen. Daarvoor zijn meer vrijwilligers nodig die ze nog niet beschikbaar heeft. Ze heeft ook ingezet om meer te gaan samenwerken met andere kerken die open zijn en met Klimop. Hanny is bezig om een overzicht te maken voor een rooster, zodat mensen weten waar warme plekken geboden worden én voor als dat nodig is; één keer per week een warme maaltijd. Op maandag is er een warme lunch en op de donderdag kunnen mensen aanschuiven voor een warme maaltijd. Bij welzijnsorganisatie Klimop koken mensen op vrijdag samen, veelal uit de aangelegde moestuin om daarna samen van de maaltijd te genieten.
Wederkerige hulp
Leander Grooten van Klimop hoefde over de samenwerking niet lang na te denken. Klimop doet mee als buurthuiskamer al ligt de uitdraging van een warme kamer aanbieden een stukje genuanceerder dan de aanpak van Het Leger des Heils. Klimop haalt en houdt volgens zijn zeggen, de warmte in huis door samen in de moestuin te tuinieren, samen muziek te maken, te klussen, te koken en samen te eten. “We eten standaard op de vrijdagmiddag, elke maandag is er een spelletjesavond. Die is ontstaan uit mensen die gescheiden zijn en in de avonduren thuis geen aanspraak meer hadden. Op de vrijdagavond is een tienerclub van meiden actief geworden die elkaar nergens anders konden treffen dan op straat. Afgelopen vrijdag bakten ze pannenkoeken. Ze hebben hier een warme plek om creatief bezig te zijn.” Vanuit hun eigen ‘problemen’ kunnen mensen voor elkaar van betekenis zijn.
Klimop werkt vanuit de behoefte van mensen om op een pleisterplek elkaar te ontmoeten en vanuit het christelijk denken over duurzaamheid om een gemeenschap op te bouwen. Een warme kamer begint bij samen een kop koffie drinken en een goed gesprek met elkaar hebben, legt Leander uit. Het verzoek van Het Leger des Heils om samen te werken, past bij de christelijke identiteit van waaruit Klimop een jaar geleden is opgezet vanuit de oude Mondriaan mavo aan de Noteboomstraat. Leander merkt uit de verhalen van de mensen dat armoede en eenzaamheid door crisis op crisis – eerst corona, nu de hoge energieprijzen – dieper in de maatschappij zijn doorgedrongen. Om contact te zoeken met deze mensen en ze over de drempel heen te helpen, is een hele puzzel, zo weet hij. “Je loopt tegen grenzen aan in hoeverre je kenbaarheid in wijken kan geven aan wat je doet. Je wilt ze niks opleggen. Ook niet in de zin van ‘ben jezelf te arm, dan betalen wij het voor je’, dat gaat averechts werken, maar je zoekt aanknopingspunten om mensen over de drempel van eenzaamheid heen te helpen en van het denken weg te halen van: ik heb het nog net iets beter dan mijn buurman, de buurthuiskamer is niets voor mij.” Leander heeft om deze reden contacten gelegd met de woonconsulent van woningstichting De Woonplaats die bekend is met de wijken, zodat Winterswijkers weten hoe Klimop hen kan helpen.
Warme deken
Ook de bibliotheken in Oost-Achterhoek hebben zich gemeld bij het initiatief van de warme kamer van Het Leger des Heils. “Wij fungeren niet als opvanglocatie, maar als verblijfslocatie. We zijn er blij mee, want een van onze functies is ontmoeten. En als je een studieplek zoekt of een leestafel een gezellige plek kan zijn voor mensen die thuis koud in de kou zitten, dan kunnen we een warme kamer bieden”, zegt Resy Oonk van Bibliotheek Oost-Achterhoek. De laatste paar jaar merken bibliotheken dat er steeds meer jongeren de warme bibliotheek benutten als studeerplek. Op sommige momenten is er dan geen plek meer vrij om te gaan zitten. Waar dat aan ligt, kan ook Resy niet goed verklaren. “We hebben altijd mensen die gezelligheid zoeken en aan de leestafel gaan lezen of ervoor kiezen om naar een biebworkshop te gaan. Maar om op te warmen, dat is nog niet eerder gebeurd.”
De bibliotheken willen voor de avonduren activiteiten inplannen. Momenteel overlegt de Bibliotheek Oost-Achterhoek met AGEM voor informatieve workshops over energiebesparende middelen en start ze in december met het uitdelen van warmhoudpads in de vorm van een hart. “De bieb heeft een informerende functie en daarbij hoort ook de boodschap ‘breng het hartverwarmend verder’. We proberen samen een warme deken over Nederland heen te leggen. Het vormt een dusdanig dicht netwerk dat ook waar Het Leger des Heils geen huiskamer heeft, voor iedereen dichtbij een warme plek te vinden is.”