Hoe de Achterhoek met Donutfestival beter gedijt
[Beltrum]
Het Donutfestival gaat niet over hoe je zoete ringbroodjes bakt met chocoladegelei. Nee, dit festival dat de Achterhoek binnen rijker wordt, gaat over hoe je op een circulaire manier kan verduurzamen en wij zelf ook beter gedijen. Dat gaat allemaal volgens het donutprincipe. Dat klinkt leuk, maar wat moeten we ons bij dat festival op 8 juni in de Toltuin in Beltrum voorstellen?
Tekst en Foto: Eveline Zuurbier
Doe donut, wees donut, een donutfestival voor dummies, en ‘ja, donuts, die lekkere dingen komen er ook’, beschrijven Anke Sitter, Bram Pape en Marleen Kosterink de intentie voor het Donutfestival. Wat hun betreft gaat de bekendheid over het nieuwe economisch denken en handelen veel te traag. “We hebben het te weinig over de dingen die werkelijk veranderingen teweeg kunnen brengen om je eigen omgeving eerlijker, groener en socialer te maken”, vertellen de drie. Voor de organisatie van het festival passen ze van a tot z het idee van de donuteconomie toe. Dat is gebaseerd op de theorie van de Britse econome Kate Raworth van de universiteit van Oxford. De econome is tegenwoordig verbonden aan de Hogeschool van Amsterdam.
Donutdiagram
Een bezoek wordt een regelrechte ontdekkingsreis naar die nieuwe donuteconomie. Op het Donutfestival word je daar extra in geprikkeld. “Het festival is geslaagd als iedereen met een idee naar huis gaat waarmee hij morgen start”, zegt Anke. “Bewust maken van dankbaarheid. Iedereen zit gauw te zeiken en te zeuren, maar kijk eens hier wat er allemaal al is en wat we met elkaar al hebben”, zegt Marleen. Het festival maakt in hapklare donutverhalen en voorstellingen duidelijk dat het klassieke economische model van groei en behoeftes kweken, leidt tot toenemende sociale, economische ongelijkheid en klimaatverandering.
Want dat kan anders volgens de theorie van Kate Raworth en de uitleg van initiatiefneemster Anke, die als pionier al veel langer bezig is de donuteconomie toe te passen bij haar klanten.
In tegenstelling tot de almaar stijgende lijn in het klassieke economiemodel, ziet Raworths groeimodel eruit als een donut. De binnenste cirkel staat voor het sociale fundament, zoals zorg, werk en wonen, onderwijs, voldoende voedsel en gerechtigheid. Dit zijn de basisbehoeften van elk mens. De buitenste cirkel stelt de draagkracht van de aarde voor dat wordt begrensd door het klimaat, gebruik grondstoffen en biodiversiteit. De truc is om binnen die twee cirkels in de donut te blijven door niet zoveel te produceren zodat de aarde onleefbaar wordt en tegelijkertijd ervoor te zorgen dat er geen honger en armoede is.
Sociaal circulair
“Dus breek met het hier en nu in dit systeem om te veranderen”, roepen de initiatiefnemers van het Donutfestival op. “Einstein hield dat ons al voor: ‘als je doet wat je altijd al deed, krijg je wat je altijd kreeg.”’ Marleen: “Als iedereen denkt iets voor een ander te kunnen betekenen, dan wordt het doel al bereikt.” Economische welvaart wordt op het festival gemeten met het sociale fundament. Dat is de innerlijke behoefte van elk individu. “Het geluk van jezelf hangt af van de glimlach van een ander.” Met deze intentie zijn de drie tot het Donutfestival gekomen en dat gaat het publiek van alle kanten ervaren. Rond de zogenaamde learnshops, lezingen, is werkelijke cultuurverandering te beleven vanuit een solidair handelen. Daar ligt ook gelijk de uitdaging van de Raworths donuteconomie. Die is niet alleen duurzaam, maar ook sociaal circulair. “We willen met elkaar maatschappelijke doelen halen. De waarden van de donuteconomie nastreven is niet met een vingertje wijzen ‘zo hoort het’, maar elk mens heeft een gave en daarboven draait een coöperatieve economie. We moeten het festival samen zien rond te breien”, duiden de drie het werkkapitaal van de donut. “Als je met de goede dingen bezig bent, dan beleef je plezier met elkaar.”
Het Donutfestival vindt plaats op het terrein van een voormalige tuinderij dat sinds enkele jaren populair is voor heidagen, als unieke vergaderlocatie en inspiratietuin. Het is de Toltuin van Bram. “Sinds ik door Anke meer weet over donuteconomie, houdt me dat bezig. Ik was een éénpitter en wilde meer mensen om me heen. Voor de huur stuurde ik ze elke maand een factuur. Dat voelde als financieel gewin en niet fijn bij de gedachte dat je graag mensen om je heen hebt om fijner te werken. Nu stuur ik ze aan het einde van het jaar een overzicht van de gemaakte kosten die we dan samen delen.”
De donutaanpak maakt dat voor de opzet bewust niet is gekozen voor saaie economie in een congresvorm, legt Anke uit. “Het is een festival in de betekenis van het woord zelf: vier het leven, dat zijn de intenties.” De line-up sluit aan op die organisatiestijl. Er zijn optredens van cabaretier Thijs Kemperink met zijn maatschappelijke, sappige verhalen en Pauline Redlich, ‘het zeikwijf in de zorg’. Verder zijn er optredens van Eva Rovers van het Bureau Burgerberaad en Frank Landman van de Foundation voor de Global Goals.
Donutproof
De opzet van het festival is zoals het donutmodel voorschrijft: fysiek straalt het duurzaam zonder verspilling uit en is het solidair door het samen betaalbaar te houden. Het ‘donuttheater’ is een zelfgebouwde voorziening uit strobalen rond het hoofdpodium dat later in het seizoen dient voor het Toltuintheater. Onder het dak dat steunt op bomen is het podium voor verhalenvertellers. In de tuinkamer zijn de ‘learnshops’ en op de vuurplaats kunnen debatten ontstaan. De reis naar het festival is duurzaam georganiseerd. Anke: “Wie met de auto komt, betaalt parkeergeld waarvoor wij leenfietsen huren. Met carpoolen kun je punten halen die je kunt inwisselen voor een consumptie. De lunch en diner zijn aanschuifmomenten. Je hebt de keuze daar wel of niet aan deel te nemen. De ingrediënten komen van regionale telers. Koken doen mensen van de Weggeefwinkel uit Eibergen en het servies lenen we van de kringloopwinkel. We streven naar inclusie. Voor mensen die wat krapper in hun portemonnee zitten, kunnen anderen solidariteitstickets kopen zodat het festival voor iedereen toegankelijk is.” Ook deelnemende bedrijven nemen die donutrol. “Geld hoeft lang niet altijd een rol te spelen. Belangrijk is dat je van waarde bent en dat ook biedt.” Het Donutfestival draagt dat ook uit door van waarde te zijn voor de omgeving van het festival, al is het alleen al door nieuwe verbindingen te leggen en iedereen met een verfrissend idee naar huis te laten gaan.