[Harreveld]
Het was lang stil nadat Henk Krabben de kersverse directrice van een tegelfabriek in Tanzania adviseerde om een overall te kopen en zich de maandag erop te melden op de werkvloer. Uiteindelijk stemde ze in en leerde zo het bedrijf, de productie en de mensen kennen. Mbezi Tiles floreert nu, dankzij dat zetje dat Harrevelder Krabben zo gaf.
Tekst: Gerard Menting Foto’s: Roel Kleinpenning
De schat aan kennis en ervaring die Krabben opbouwde als directeur van Honicel, het vanuit Zelhem begonnen bedrijf met vestigingen in onder meer China en Indonesië, zet hij in om ondernemingen in Derde Wereldlanden en opkomende economieën te coachen. Dat is vrijwilligerswerk, opgezet door de organisatie Programma Uitzending Managers (PUM). Het ministerie van Buitenlandse Zaken (waar ontwikkelingssamenwerking onder valt) en werkgeversorganisatie VNO-NCW werken hierin samen.
Boegbeeld
Het opmerkelijke succes van Miss Mercy Muro (41), uitgegroeid tot een boegbeeld voor vrouwelijke ondernemers, begon voor Krabben in september 2020. “Bij PUM ben ik een van de mensen die wordt ingeschakeld als er in de bouwsector om coaching wordt gevraagd. In dit geval ging het om een tegelbedrijf waar 55 mensen werkten. De 74-jarige eigenaar was ziek en werd in het buitenland behandeld voor kanker. Om dat te betalen, werd geld aan het bedrijf onttrokken. Aan opvolging had hij nooit gedacht. Mercy, een van zijn vier dochters, was bankmanager maar die wilde het wel op zich nemen het bedrijf te leiden.“
Dat leidde tot veel obstakels. De bouw is daar een echte mannenwereld, vrouwen werden er niet serieus genomen. Ze had geen kennis van het product, de bouwwereld, was zelfs nog nooit in het bedrijf geweest, en werd bovendien niet gerespecteerd door het personeel. Toen bleek ook nog dat er geen geld was om het personeel te betalen.
Vraag achter de vraag
Dat was extra lastig in coronatijd, beschrijft Krabben de missie in de Tanzaniaanse hoofdstad Dar es Alaam, waar hij noodgedwongen via videoconferencing met Miss Muro overlegde. “Meestal gaan we er bij een missie twee weken naartoe. Dan verdiepen we ons ter plekke in het bedrijf en de lokale cultuur. Vaak zit er achter een hulpvraag ook een ander probleem. Het is de kunst om die vraag achter de vraag te achterhalen. Als je dat eenmaal in het snotje hebt, kun je een analyse maken en snel kijken welke stappen er gezet kunt worden.”
Een belangrijke voorwaarde voor succes is dat het aan de ondernemer is om de beslissingen te nemen. “Dat spreek je duidelijk af: het is jouw bedrijf, het zijn jouw beslissingen. Eerlijk en open zijn, en als we wat afspreken moet je dat ook doen.”
Uit de analyse van het bedrijf van Miss Muro werd duidelijk dat ze als eerste kennis moest opbouwen, van het bedrijf, de producten en de markt. Krabben adviseerde haar om een overall te kopen en zelf op de werkvloer aan de slag te gaan. Werken met de machines, weten welke recepturen werden gebruikt voor de verschillende typen dakpannen, tegels en andere betonproducten.
“Het was lang stil toen ik dat voorstelde, maar ze stemde er mee in. Dat was goed voor haar zelf en voor de relatie met de medewerkers, die respect voor haar kregen. Ze kreeg het weer aan het draaien en kon langzamerhand de werknemers weer volledig uitbetalen”, kijkt de Harrevelder terug. “Dat geeft echt een kick, hartstikke leuk dat het lukt.”
Ze had twijfels, verweet de Harrevelder dat hij niet wist hoe het werkt in Tanzania. “Maar ik bleef het doen en ben daar nu zó blij over”, liet ze eind maart weten. Dat was op een groot gala, waar ze de Women in Management Africa Award 2022 kreeg uitgereikt. “Ik dank PUM en vooral Mr. Henk die vol bleef houden toen ik wilde opgeven.”
Zelf doen
Het succes van de missie in Tanzania staat niet op zichzelf. Een enkele keer gaat het mis, maar 93 procent van de missies slagen, vertelt Krabben. “PUM geeft geen zak zaaigoed of geld, dat is niet de oplossing. Wij stellen onze kennis en ervaring ter beschikking. De mensen moeten het daar zelf doen.” De projecten worden aangedragen door lokale scouts, die kennis hebben van het land en de cultuur. Als de landencoördinator groen licht geeft, wordt een van de ruim 1.500 vrijwillige experts van PUM ingeschakeld. Allemaal mensen met ervaring in sectoren zoals industrie, gezondheidszorg, onderwijs, IT of bouw.
Zo wist Krabben een staalconstructiebedrijf in Ghana op het goede spoor te krijgen. Dat wilde een tweede vestiging in het noorden van het land beginnen maar hadden daar te weinig geld voor. Uit de analyse van Krabben bleek dat er helemaal geen tweede vestiging nodig was. Er werd zo inefficiënt gewerkt dat maar 23 procent van de productiecapaciteit werd gebruikt. Voor een tentenbedrijf op Bali, dat zich helemaal had gericht op glamping-tenten voor celebrities, vond hij een bredere markt via e-commerce.
Als directeur van Honicel Worldwide reist Krabben regelmatig naar landen met vestigingen waar allerlei (verpakkings)producten worden gemaakt waarin de bekende honingraatstructuur is verwerkt. Onder meer naar Indonesië, waar een tweede fabriek is geopend. Recent is hij gevraagd om voor PUM de tweede landencoördinator voor Indonesië te worden. Dat doet hij er graag bij. “Het is liefdewerk oud papier, maar ik vind het gewoon mooi om dingen tot stand te brengen.”
Voor 9 miljoen aan hulp van 1.523 experts
Meer dan 45.000 ondernemers zijn sinds de oprichting in 1978 ondersteund door het Programma Uitzending Managers (PUM). Het was een initiatief van de christelijke werkgeversorganisatie NCW, die later samenging met VNO. Het ministerie van Buitenlandse Zaken ondersteunt PUM.
Vorig jaar telde PUM 1.523 experts, vrijwilligers die hun tijd beschikbaar stellen. Wel krijgen ze de eventuele vliegkosten vergoed. Omgerekend was de waarde van de 13.000 dagen die de experts in PUM stopten dik 9 miljoen euro waard.
Ondanks de coronabeperkingen telde 2021 923 missies, maar die zijn vrijwel allemaal remote uitgevoerd. Voor het eerst waren er meer projecten in landen in Azië (385, 42%) dan in Afrika (346, 37%). De meeste steun ging naar bedrijven in de voedselsector (41 %), gevolgd door industrie en handel (20%).